Higiena wody pitnej w centrum uwagi – wybrane możliwości optymalizacji w zakresie projektowania, wykonania i eksploatacji instalacji wody pitnej

Woda pitna to nasz najważniejszy środek spożywczy, dlatego musi mieć stale nienaganną jakość pod względem higienicznym. Dla projektantów i instalatorów oznacza to, że ich praca stanowi podstawę dla bezpiecznego, ekonomicznego i trwałego pod względem higieny funkcjonowania instalacji wody pitnej.

Architektura: Oddzielne kanały na przewody ciepłe i zimne

Architektura budynku determinuje również zakres działań mających na celu utrzymanie jakości wody przez cały okres eksploatacji budynku. Aby odpowiedzialnie gospodarować zasobami wody pitnej i ograniczyć działania związane z koniecznością płukania instalacji przez kolejne 50 lat w celu zapewnienia prawidłowego sposobu eksploatacji, przewody zimnej i ciepłej wody muszą być ułożone w oddzielnych kanałach. Jest to możliwe wyłącznie pod warunkiem, że architekci są świadomi tej kwestii i ciążącej na nich odpowiedzialności. Jednak nadal zdarza się to zbyt rzadko, mimo że od dziesięcioleci jest to wymagane np. w normie VDI 6023 strona 1. Dlatego zleceniodawcy powinny uzgodnić z architektem kwestię oddzielnych kanałów już na etapie projektu. 

Higienę, ekonomiczność i zrównoważony rozwój można połączyć już na etapie projektu. Poprzez zaprojektowanie instalacji wody pitnej o zmniejszonym przepływie – np. natrysków o przepływie 6 litrów na minutę zamiast 9 litrów lub umywalek o przepływie 3 litrów zamiast 4,2 litra – można uzyskać szereg korzyści:

• Niższe koszty inwestycyjne dzięki mniejszym wymiarom rur i mniejszej ilości materiału
• Niższe koszty eksploatacji i odprowadzania ścieków przez cały okres użytkowania wynoszący co najmniej 50 lat
• Lepsza efektywność energetyczna dzięki mniejszemu zużyciu ciepłej wody bez utraty komfortu i mniejszym stratom ciepła podczas cyrkulacji, pod warunkiem rezygnacji z cyrkulacji ciepłej wody natynkowo.

Instalacje wody pitnej powinny zawierać jak najmniej wody. Nie jest to „przepis fakultatywny”, lecz „przepis obowiązkowy”, wymagany w normach ze względów higienicznych i ekonomicznych. Instalacje trójnikowe minimalizują nie tylko objętość wody , ale również powierzchnie pochłaniające i oddające ciepło i tym samym koszty eksploatacji przez kolejne 50 lat. 

Zalety: 

• Mniejsze ryzyko nagrzewania się zimnej wody
• Lepsza wymiana wody podczas codziennego użytkowania, krótsze czasy spłukiwania w przypadku przerw w eksploatacji
• Do 25% mniej wody i o 29% mniejsza powierzchnia niż w systemach typu „pierścień w pierścień”
• Niższe koszty instalacji i eksploatacji przy lepszej higienie wody pitnej

Jak już wspomniano wyżej, przewodów zimnej wody nie należy układać razem z przewodami cyrkulacyjnymi wody pitnej lub ogrzewania we wspólnych pustych przestrzeniach, takich jak kanały, podwieszane sufity czy natynkowo. Tylko w ten sposób można zapobiec przenoszeniu ciepła do zimnej wody pomimo prawidłowej izolacji i chronić ją przed niepożądanym podgrzewaniem powyżej 25°C i tym samym przed rozwojem bakterii Legionelli w zbyt ciepłej zimnej wodzie. Pozwala to również zmniejszyć straty ciepła w przewodach ciepłej wody, co z kolei zwiększa efektywność energetyczną i obniża koszty eksploatacji przez wiele lat.

„Uproszczenie” instalacji natynkowych

Złożone instalacje natynkowe z obiegiem ciepłej wody i dodatkowymi przewodami zimnej wody często prowadzą do niepożądanego nagrzewania się zimnej wody – czasami nawet do temperatury powyżej 35°C. Zwiększa to ryzyko namnażania się bakterii Legionelli w zbyt ciepłej zimnej wodzie lub powoduje konieczność stosowania dużych ilości wody do płukania jako środka zapobiegawczego. Bezpieczniej jest zrezygnować z takiego sposobu montażu i zamiast tego zastosować proste instalacje trójnikowe. W takim przypadku punkty poboru wody podłącza się zgodnie z „zasadą maksymalnie 3 litrów” (DVGW W 551 i DIN 1988-200). Nie stanowi to żadnego problemu, ponieważ przy średnicy rury wynoszącej 15 mm daje to ponad 20 metrów! Dlatego przy każdym użyciu ta objętość wody ulega całkowitej wymianie. A od rozdzielacza sufitowego w korytarzu do pierwszego punktu poboru w łazience jest tylko około 4 metrów, czyli 600 ml. I dlaczego mając to na uwadze oraz występujące ryzyka jeszcze nadal to utrwalać? 
 

Przewody z zimną wodą pitną nie mogą przebiegać przez ogrzewane pomieszczenia techniczne, pomieszczenia budowlane lub bezpośrednio obok rur grzewczych. Szczególnie krytyczne jest ułożenie ich pod ogrzewaniem podłogowym, pomimo wystarczającej izolacji. Ponieważ izolacja jedynie opóźnia wyrównanie temperatury, ale jej nie zapobiega. A ogrzewanie podłogowe działa nieprzerwanie przez wiele miesięcy. Dlatego zgodnie z normą DIN CEN-TR 16355 wymagane jest zachowanie minimalnych odległości między przewodami zimnej wody i obiegami grzewczymi. Tylko w ten sposób można utrzymać temperatury wody w dozwolonym zakresie i wykluczyć zagrożenia higieniczne.
 

Krótkie piony ciepłej wody bez cyrkulacji lub ogrzewania towarzyszącego chronią sąsiednie przewody zimnej wody przed nadmiernym nagrzewaniem. Ważne jest, aby zrezygnować z izolacji: Pozwala to obniżyć koszty i poprawić higienę przez kolejne 50 lat! Ponieważ nieizolowane przewody szybciej się ochładzają, a temperatury w krótkim czasie przekraczają krytyczny zakres od 25 do 50°C. Rozporządzenie EnEV i norma DIN 1988-200 z 2012 r., tab. 9 pozwalają na rezygnację z izolacji ciepłej wody już od ponad 10 lat, ale w praktyce nie jest to jeszcze powszechnie stosowane. Natomiast przewody zimnej wody w tej samej przestrzeni montażowej np. poprowadzone natynkowo, powinny nadal być izolowane. Ponieważ dzięki temu uwolnione ciepło nie przechodzi do zimnej wody.

W intensywnie użytkowanych obiektach, takich jak lotniska lub publiczne pływalnie, oszczędzanie wody nie stanowi żadnego problemu, ponieważ i tak ma miejsce regularna wymiana wody. Szczególnie skutecznym rozwiązaniem, jeżeli chodzi o oszczędzanie wody i energii, jest elektroniczna armatura bezdotykowa:

• Nawet o 70 % mniejsze zużycie ciepłej i zimnej wody
• Oszczędność energii podczas przygotowywania ciepłej wody użytkowej
• Większy komfort i higiena

Jeden prosty test pomaga rozpoznać potencjalne zagrożenia: Po co najmniej czterech godzinach bez poboru wody spuścić trzy litry zimnej wody i zmierzyć temperaturę w 250 ml.

• Ponad 25°C? → Nieprawidłowe poprowadzenie przewodów.
• Poniżej 25°C? → Higiena bez zastrzeżeń.

W obiektach o mniejszej intensywności użytkowania, takich jak domy opieki, szpitale czy hotele, sama wymiana wody przez użytkowników często nie wystarcza, żeby zapewnić jej dobrą jakość. Zautomatyzowane systemy zarządzania wodą i armatura elektroniczna przejmują zadania związane ze spłukiwaniem i niezawodnie je dokumentują. Pozwala to zapobiec stagnacji wody i przekłada się na efektywne wykorzystanie zasobów.

Pod warunkiem przemyślanego projektu, fachowego wykonania oraz prawidłowej eksploatacji instalacji wody pitnej można zapewnić długoterminowo jej higieniczne, efektywne i ekonomiczne użytkowanie. Oddzielne kanały, wąskie instalacje trójnikowe oraz inteligentna armatura stanowią podstawę zrównoważonego, higienicznego i oszczędnego systemu – zgodnie z nowoczesnymi zasadami utrzymania higieny wody pitnej.