Drinkwaterhygiëne centraal – uitgelezen optimalisatie mogelijk bij ontwerp, uitvoering en werking van drinkwaterinstallaties

Drinkwater is ons belangrijkste levensmiddel – en moet daarom altijd hygiënisch onberispelijk zijn. Door hun werk leggen ontwerpers en installateurs de basis voor een veilige, zuinige en permanent hygiënische werking van de drinkwaterinstallatie.

Architectuur: afzonderlijke kokers voor koud- en warmwaterleidingen

De architectuur van een gebouw bepaalt gedurende de hele levensduur ervan de omvang van de maatregelen voor het behoud van de waterkwaliteit. Om verantwoordelijk om te gaan met de hulpbron drinkwater en spoelmaatregelen in de komende 50 jaar tot het reglementaire gebruik te beperken, moeten koud- en warmwaterleidingen in afzonderlijke kokers lopen. Dat kan alleen als architecten zich bewust zijn van deze thematiek en verantwoordelijkheid. Helaas is dat zelden het geval, hoewel dat al enkele decennia bijv. in de VDI 6023 blad 1 vereist wordt. Daarom moet de opdrachtgever al bij de aanbesteding met de architect afzonderlijke kokers vastleggen. 

Al bij het ontwerp kunnen hygiëne, rendabiliteit en duurzaamheid gecombineerd worden. Bij drinkwaterinstallaties met een beperkt debiet, zoals bij douches met 6 i.p.v. 9 liter per minuut of wastafels met 3 i.p.v. 4,2 liter, zijn er meerdere voordelen:

• lagere investeringskosten dankzij kleinere buisafmetingen en minder materiaal
• minder kosten voor werking en afvalwater geurende de hele levensduur van minstens 50 jaar
• betere energie-efficiëntie door minder warmwaterverbruik, zonder aan comfort in te boeten, en minder verlies van circulatiewarmte als er in voorwanden geen warm water circuleert.

Drinkwaterinstallaties moeten zo weinig mogelijk water bevatten. Dat is in de regelgeving geen optie, maar een verplichting omwille van hygiënische en rendabele redenen. Installaties met T-stukken beperken naast het watervolume vooral ook de oppervlakte die warmte opneemt en afgeeft en bijgevolg de werkingskosten voor de komende 50 jaar. 

Voordelen: 

• Minder risico op opwarming van koud water
• Betere waterverversing door het normale gebruik, kortere spoeltijden bij gebruiksonderbrekingen.
• Tot 25 % minder water in 29 % minder oppervlakte dan bij ringinstallaties.
• Minder installatie- en gebruikskosten en betere drinkwaterhygiëne.

Zoals reeds vermeld, worden koudwaterleidingen liefst niet geplaatst met circulerende drinkwater- of verwarmingsleidingen in gemeenschappelijke holle ruimtes zoals kokers, verlaagde plafonds en voorwanden. Alleen dat voorkomt warmteoverdracht op koud water ondanks geschikte isolatie en beschermt het betrouwbaar tegen ongewilde opwarming tot meer dan 25 °C – een essentiële factor tegen legionella in te warm koud water. Tegelijk vermindert het warmteverlies in de warmwaterleidingen, wat de energie-efficiënte verhoogt en de werkingskosten jarenlang beperkt.

Voorwanden ‘vereenvoudigen’

Complexe installaties in voorwanden met warmwatercirculatie en koudwaterleidingen in lussen veroorzaken vaak een ongewenste opwarming van het koud water, zelfs tot meer dan 35 °C. Daardoor verhoogt het risico op een vermenigvuldiging van legionella in te warm koud water of zijn als compensatiemaatregel enorme hoeveelheden spoelwater nodig. Het is veiliger om dergelijke installaties achterwege te laten en eenvoudige installaties met T-stukken te ontwerpen. Daarbij worden de aftappunten volgens de ‘regel voor 3 liter’ (DVGW W 551 en DIN 1988-200) aangesloten. Dat lukt zonder problemen, want bij een leidingafmeting van 15 mm is dat meer dan 20 meter! Daarom wordt dat volume bij elk gebruik volledig vervangen. Bij een plafondindeling in de gang tot het eerste aftappunt in een natte cel gaat het slechts om ca. 4 m resp. 600 ml. Waarom zou men met het oog daarop en rekening houdend met de risico’s dan nog lussen maken? 
 

Leidingen voor koud drinkwater mogen niet in warme technische ruimtes en bouwruimtes of vlak naast verwarmingsbuizen liggen. Erg alarmerend is de plaatsing onder vloerverwarming, ondanks voldoende isolatie. Isolatie vertraagt namelijk enkel de warmtecompensatie, maar voorkomt deze niet. Vloerverwarming werkt maandenlang continu. DIN CEN-TR 16355 bepaalt daarom een minimumafstand van de koudwaterleidingen tot het verwarmingscircuit. Slechts op die manier wordt de temperatuurgrens nageleefd en zijn hygiënische risico’s uitgesloten.
 

Korte aftakkingen voor warm water zonder circulatie of bijkomende verwarming beschermen naburige koudwaterleidingen tegen overmatige opwarming. Het is belangrijk isolatie achterwege te laten: gedurende 50 jaar vermindert dat de kosten en is de hygiëne beter! Ongeïsoleerde leidingen koelen sneller af en de temperaturen doorlopen snel het kritische bereik tussen 25 en 50 °C. EnEV en DIN 1988-200 uit 2012, tabel 9 bepalen al meer dan 10 jaar dat warmwaterleidingen niet geïsoleerd moeten worden, maar in de praktijk is dat nog altijd niet gangbaar. Koudwaterleidingen in dezelfde bouwruimte daarentegen, bijv. in een voorwand, moeten nog steeds geïsoleerd worden. De kortstondig vrijgekomen warmte wordt dan niet doorgegeven aan het koud water.

In drukbezochte delen van gebouwen zoals luchthavens of openbare zwembaden kan zonder probleem water bespaard worden, aangezien het water sowieso regelmatig ververst wordt. Elektronische, contactloze kranen zijn hier erg efficiënt voor de besparing van water en energie:

• tot 70 % minder waterverbruik bij warm en koud water.
• Energiebesparing bij de warmwaterbereiding
• Meer comfort en hygiëne

Een eenvoudige test helpt om mogelijke risico’s te herkennen: laat na minstens vier uur zonder waterafname drie liter koud water wegstromen en meet de temperatuur in 250 ml.

• Meer dan 25 °C? → Leidingen ongeschikt.
• Minder dan 25 °C? → Hygiëne in orde.

In delen die minder gebruikt worden in rusthuizen, ziekenhuizen of hotels volstaat de waterverversing door de gebruikers vaak niet om de waterkwaliteit te garanderen. Geautomatiseerde watermanagementsystemen en elektronische kranen verzorgen hier de spoelingen doelgericht en documenteren deze nauwkeurig. Dat voorkomt stagnatie terwijl de hulpbronnen nog steeds efficiënt worden ingezet.

Wie drinkwaterinstallaties vooruitziend ontwerpt, vakkundig uitvoert en doelgericht gebruikt, garandeert op lange termijn hygiëne, doeltreffendheid en rendabiliteit. Afzonderlijke kokers, slanke installaties met T-stukken en intelligente kranen vormen daarbij de basis voor een duurzaam, hygiënisch veilig en zuinig drinkwatersysteem – helemaal zoals na te streven voor moderne drinkwaterhygiëne.