Pseudomonas_aeruginosa

Pseudomonas aeruginosa in de nieuwbouw van een rusthuis – bestrijding door thermische desinfectie

Het was een nachtmerrie voor een installatiebedrijf uit Keulen: in een pas aangelegde drinkwaterinstallatie van een verzorgingsinstelling werd de bacterie Pseudomonas aeruginosa gevonden. De oplevering en ingebruikname van het rusthuis werden opgeschort. De eerste thermische desinfectie moest onderbroken worden, de tweede lukte. Daarna kon de verzorgingsinstelling openen, ook de drie latere vrijgavecontroles waren succesvol. 

Voorbeeld rusthuis
Pseudomonas aeruginosa
Voorbereiding & uitvoering van de thermische desinfectie
Werkwijze in dit voorbeeld
Controle
Advies om Pseudomonas aeruginosa te vermijden

Voorbeeld

Plaats: Keulen

Type gebouw: nieuwbouw van een rusthuis

Probleem: PSA-besmetting van de drinkwaterinstallatie – vaststelling bij eerste onderzoek voor ingebruikname

Gevolg: oplevering en opstart uitgesteld

Maatregel 1: eerste thermische desinfectie –  onderbroken in nieuwbouw

Maatregel 2: tweede thermische desinfectie in nieuwbouw – succesvol

Resultaat: rusthuis kon openen

Schell_Hygieneexperte_Dr

“Dit geval bewijst dat een succesvolle thermische desinfectie enorm veel zorgvuldigheid vereist bij de planning en uitvoering. Hoewel de concrete oorzaak van de besmetting in het rusthuis niet vastgesteld kon worden, zorgde de herhaaldelijke en nauwgezette werkwijze uiteindelijk ervoor dat Pseudomonas aeruginosa definitief werd uitgeroeid.“

Dr. Peter Arens is hygiënespecialist bij Schell en officieel deskundige voor drinkwaterhygiëne

Pseudomonas aeruginosa

Wat is Pseudomonas aeruginosa?

  • Bacterie in koud water (komt niet voor bij temperaturen boven 45 °C)
  • Komt overal voor waar het vochtig is (‘plassenbacterie’)
  • Heeft erg weinig voedingsstoffen nodig
  • Vormt stevige biofilm en is erg resistent tegen antibiotica

Welke risico’s zijn er?

  • Voor gezonde mensen meestal onschadelijk
  • Veroorzaakt bij mensen met een zwakke immuniteit ernstige infecties (bijv. longontstekingen of bloedvergiftiging)

Waarom is Pseudomonas aeruginosa zeker in een rusthuis zo gevaarlijk?

  • Bewoners hebben vaak een zwakke immuniteit
  • Infecties zijn bij oudere mensen vaak gevaarlijk of dodelijk
  • Medische apparaten, zoals katheters, verhogen het risico op infecties

Wat te doen bij een besmetting van de drinkwaterinstallatie?

Voor de decontaminatie van een drinkwaterinstallatie die besmet is met Pseudomonas aeruginosa is vooral thermische desinfectie aanbevolen.

Thermische desinfectie

Bij de thermische desinfectie wordt het water in de drinkwaterinstallatie verwarmd om de bacteriën te doden. De warmte dringt doorheen de biofilm en doodt ook de bacteriën waar desinfectiemiddelen nauwelijks geraken: in gedeeltes met weinig stroming, zoals in spleten en onder afdichtingen. Aangezien pseudomonas al bij 45 °C sterft, volstaat 60 °C voor de thermische desinfectie.

Voorbereiding van de thermische desinfectie

  • Materiaal en apparaten van de koudwaterinstallatie controleren op hittebestendigheid, (bijv. kranen, spoelreservoirs, aangesloten apparaten zoals koffiemachines)
  • Alle aftappunten en dode leidingen opsommen – dode leidingen ‘activeren’ of verwijderen
  • Bouwkundige maatregelen treffen om verwarmd drinkwater naar de koudwaterinstallatie te brengen, evt. met een afzonderlijke drinkwaterverwarmer
  • Bescherming tegen verbranding tijdelijk deactiveren en evt. gedeeltes afsluiten om de bewoners te beschermen

Uitvoering van de thermische desinfectie

  • Water verwarmen en via het aansluitpunt naar de koudwaterinstallatie brengen
  • Elk aftappunt moet met het warm water gespoeld worden
  • Temperatuurmeting op elk aftappunt – zorgen dat de vereiste minimumtemperatuur wordt bereikt
  • Als de vereiste minimumtemperatuur niet wordt bereikt, moet de maatregel onderbroken worden en opnieuw uitgevoerd (voordien technische fouten verhelpen)

Belangrijk: Bij de thermische desinfectie mag geen enkele bacterie overleven, aangezien na de maatregel weer normale koudwatertemperaturen voorkomen. Er is dus geen ‘latere desinfectie' zoals bij warm water. 

Werkwijze in dit voorbeeld

In het rusthuis in Keulen werd door de besmetting met pseudomonades een thermische desinfectie van een koudwaterinstallatie uitgevoerd.

Einleitung_des_Warmwassers_in_die_Kaltwasserinstallation

Plaats waar het warm water in de koudwaterinstallatie terechtkomt. Via de gele leiding kon het warm water tegen de stroomrichting terug naar de verdeler gebracht worden.

Eerste thermische desinfectie – geannuleerd in de nieuwbouw

Het verwarmde drinkwater werd eerst door de technische centrale tegen de stroomrichting terug naar de koudwaterverdeling in de aansluitruimte gebracht en daar afgeleid. Aangezien er in het reeds bestaande gebouw, waar het water via dezelfde verdeler terechtkwam, geen sprake was van besmetting, volstond de thermische desinfectie van dit gedeelte van de leiding en verdeler. 

Nieuwbouw: Vervolgens werden alle aftappunten in het nieuwe gebouw thermisch gedesinfecteerd. Hier werd echter na de desinfectie van de eerste aftappunten slechts een maximumtemperatuur van 50 °C gemeten, waarna de maatregel werd opgeschort. De oorzaak van het probleem was een defect aan de warmwaterboiler.

Tweede thermische desinfectie – succesvol

Nadat het technische probleem werd verholpen, werd de thermische desinfectie opnieuw uitgevoerd, nu met een stabiele temperatuur. Alle aftappunten werden afzonderlijk gespoeld. Na 2, 6 en 12 weken werden controles uitgevoerd. Er werden daarbij geen bacteriën meer gevonden.

De maatregel was succesvol en alle aftappunten waren permanent vrij van Pseudomonas aeruginosa.

Daarbij hielp ook de vereiste reglementaire werking via elk aftappunt.

Schell_PSA_Thermische_Desinfektion_U__berpru__fung_Auslauftemperatur_300x300

Bij elk aftappunt werden de duur van de desinfectie (hier telkens 3 minuten) en de uitlooptemperatuur in de koud- en warmwaterstand gecontroleerd.

Wat is belangrijk bij de thermische desinfectie?

  • Min. 60 °C op elk aftappunt – zonder uitzondering
  • Alle dode leidingen vaststellen, verwijderen of ‘activeren’
  • Bescherming tegen verbranding deactiveren
  • Watertemperatuur documenteren
  • Latere controles zijn verplicht

Controle van de thermische desinfectie

In DVGW W 551-2 (A) hoofdstuk 5.6 zijn drie ‘vrijgavecontroles’ na de sanering van een met Pseudomonas aeruginosa besmette drinkwaterinstallatie voorzien:

  1. controle – na 2 weken
  2. controle – na 6 weken
  3. controle – na 12 weken

Belangrijk: Meteen na een sanering zijn de resultaten bijna altijd perfect, maar dat is niet het geval na zes of twaalf weken. En net dat is belangrijk: de sanering moet permanent zijn!

Opmerking: Ondanks een zorgvuldige uitvoering is onmiddellijk succes in grote gebouwen eerder een uitzondering. Vaak blijven bepaalde aftappunten besmet, aanvankelijk om onduidelijke redenen. Pas bij een nieuwe controle van de hele installatie, bij het openen van revisiekleppen en de vaststelling van bijkomende randvoorwaarden wordt vaak een verklaring gevonden. Na het verhelpen van deze gebreken is een nieuwe thermische desinfectie succesvol. 

  Thermische desinfectie Chemische desinfectie werkingsprincipe Hitte doodt de bacteriën Desinfectiemiddel test de celwanden van de biofilm aan Dringt ook doorheen diepe biofilm Enkel oppervlakkige werking in biofilm 🡪 Bacteriën blijven leven onderaan de biofilm Geschikt bij Pseudomonas aeruginosa Erg goed geschikt Nauwelijks werkzaam aangezien deze bacterie veel biofilm vormt en zich ook onder afdichtingen bevindt

Risico voor hygiëne niet onderschatten – Pseudomonas aeruginosa tijdens werking voorkomen

‘Introductie’ van buitenuit voorkomen

Om een besmetting door tijdens de productie besmette onderdelen te vermijden, mogen enkel hygiënisch onberispelijke producten geplaatst worden. Dat is altijd het geval als deze bij de fabrikant droog in plaats van nat op dichtheid gecontroleerd worden. Bij sanitaire kranen kan dat zonder problemen, zoals SCHELL bewijst. In de branche is dat echter nog steeds niet de norm. 

Sommige producten moeten tijdens de productie echter met water onder druk gezet worden, vooral voor instellingen en kalibratie. Hiervoor moet volgens DVGW W 551-4 (A) een hygiënisch concept van de fabrikant tot aan de montageplaats beschikbaar zijn. 

Tip: DVGW W 551-4 (A) en VDI 6023 blad 1 adviseren in het bestek en bij de bestelling bij de groothandel hygiënisch vlekkeloze producten te eisen.

Schell_Wassermanagement_System_SWS

Met het watermanagementsysteem van SCHELL kan een reglementaire werking worden gesimuleerd. 

Regelmatige waterverversing dankzij watermanagementsysteem

Doorslaggevend voor het behoud van de drinkwaterkwaliteit tijdens de werking is een regelmatige waterverversing via alle aftappunten. Met een watermanagementsysteem zoals SCHELL SWS/SMART.SWS kan het reglementaire gebruik voor alle aftappunten worden gesimuleerd. Bij een sanering kan met SWS bovendien thermische desinfectie optimaal gepland en uitgevoerd worden. 

Verplichting tot onderzoek

Een onderzoek is verplicht in ‘belangrijke openbare instellingen’. Bij de bouw of bij omvangrijke renovaties aan de drinkwaterinstallatie moeten de systemen minstens eenmaal per jaar op Pseudomonas aeruginosa onderzocht worden.

Belangrijke openbare instellingen (DVGW W 551-4):

  • ziekenhuizen en verzorgingsinstellingen (rusthuizen, woon- en verzorgingscentra)
  • praktijken voor ambulante operaties, dialysecentra, dagklinieken, kraamklinieken, revalidatiecentra
  • kinderdagverblijven

Opmerking: In DVGW W 551-4 (A) van maart 2024 vindt u alle belangrijke opmerkingen en een gedetailleerde beschrijving om besmettingen te vermijden en te verhelpen. Het is het eerste werkblad voor de sanitaire branche over deze bacterie.  

Andere thema's